Crepes, pancakes i naleśniki to tylko kilka z ich wielu nazw, a co kraj, to obyczaj. Naleśniki są potrawą międzynarodową i choć niektóre ich formy całkowicie różnią się od tych, które znamy, to główna naleśnikowa zasada jest taka sama: płaskie placki, głównie z mąki i mleka. Można je wypełnić praktycznie wszystkim, sprawdzą się jako danie główne i wyszukany deser. Naleśniki mają także swoje święto w angielskim kalendarzu, które jest odpowiednikiem naszego tłustego czwartku. Codogarowym marzeniem jest mieć przepisy na naleśniki z całego świata – staramy się je tu sukcesywnie gromadzić. Nie podziwiajcie kolekcji – konsumujcie ją! I przeczytajcie garść naleśnikowych ciekawostek.

Za prawdopodobnego przodka nazwy naleśników w polskiej mowie uznaje się wyrażenie na listě (tzn. ‘na liściu’, co oznacza ciasto pieczone na dużym liściu kapusty) oraz czeskie nálesnik (tzn. ‘chleb pieczony na liściu’), a także rosyjskie nalistnik (czyli ‘placek upieczony na liściach kapusty, ciemiężycy lub na blasze’). Oczywiście pozostałe nazwy naleśników w różnych krajach będą miały inną etymologię, ale pozostańmy przy naszej rodzimej.

Trudno dokładnie określić kiedy i gdzie podano pierwsze naleśniki. Źródła historyczne dość niepewnie opierają się głównie na teorii, że były one znane już w starożytnym Egipcie, choćby ze względu na dostępność podstawowych produktów potrzebnych do ich przygotowania. Inne źródła sugerują, że pierwszą odmianę naleśników wymyślono w starożytnym Rzymie, gdzie wypiekano je w formie płaskiego chleba zwanego placenta. Część Włochów uważa jednak, że to we Florencji pierwszy raz przyrządzono naleśniki, a za sprawą Katarzyny Medycejskiej podbiły one Francję. Nawet Chiny mają swoją historię o powstaniu naleśników, tyle że ryżowych – spożywano je wraz z warzywami. Dziś już ciężko ustalić skąd naprawdę się wzięły, a doszukując się prawdy, można wiele razy zgubić trop. Lecz jednego możemy być pewni! Naleśniki opanowały cały świat i prawie każdą kuchnię, o czym przekonujemy się, zliczając ich kulturowe odmiany. Jednak choć składniki na naleśnikowe ciasto są nieco zróżnicowane regionalnie, to jego ostateczna forma jest charakterystyczna i szeroko rozpoznawalna.

Naleśniki 2

W Europie najbardziej znaną odsłoną naleśników są te przygotowywane z mąki pszennej, mleka i jajek. Jednak i na starym kontynencie niektóre narody wprowadziły kilka zmian do przepisu. Na przykład francuskie Crepes w swoim składzie mają jeszcze masło lub odrobinę cydru w celu spulchnienia.

Warto zaznaczyć, że na początku popularności naleśników we Francji, mąka była towarem luksusowym, a więc Crepes, które składały się głównie z niej, jadane mogły być wyłącznie na dworach. Jednymi z oryginalnych i uwielbianych przez dworskie towarzystwo były Crepes Suzette, wyróżniające się niecodziennym podaniem: naleśniki polewano płonącym likierem, który karmelizował pokrywający je cukier.

Austriackie Palatschinken podaje się najczęściej z dżemem morelowym, jednak nie mniej popularne są farsze z masy czekoladowej czy orzechowej. W Holandii podstawą naleśników jest ich chrupkość oraz duże rozmiary, a najpopularniejszy dodatek to boczek. W Skandynawii naleśniki przypominają te francuskie i tradycyjnie podaje się je z dżemem, powidłami, lodami i bitą śmietaną – byleby jak najbardziej słodko. W wersji wytrawnej Skandynawowie bardzo sobie cenią małe naleśniczki z pieczoną wołowiną.

Na Wschodzie najbardziej znane są bliny – uwielbiają je Rosjanie i Ukraińcy. Do przygotowania ciasta używa się takich samych składników, jak do francuskich Crepes, lecz zamiast cydru dodaje się świeże drożdże. Dzięki temu bliny są bardziej puszyste i nie ma potrzeby, aby przygotowywać je na wielkość średnicy patelni. Lepiej mieć… więcej mniejszych iż jednego dużego! Z blinami w roli głównej komponuje się wiele różnorakich dań i przystawek, np. Rosjanie zachwalają swoje bliny podane z kwaśną śmietaną i kawiorem.

Coś na temat wartości odżywczych – podstawowe składniki w 100 g produktu zawierają:

  • Jajko: 143 kcal, 0,72 g węglowodanów i 12,56 g białka. Minerały: wapń 56 mg; żelazo 1,75 mg; magnez 17 mg; fosfor 198 mg; potas 138 mg; sód 142 mg. Cholesterol ok. 372 mg.

  • Mąka pszenna: 364 kcal; 76,31 g węglowodanów z czego tylko 2,7 g to błonnik. Minerały: wapń 15 mg; żelazo 4,64 mg; magnez 22 mg; fosfor 108 mg; potas 107 mg; sód 2 mg.

  • Mleko 3,2%: 61 kcal; 4,8 g węglowodanów i 3,15 g białka. Minerały: wapń 113 mg; żelazo 0,03 mg; magnez 10 mg; fosfor 84 mg; potas 132 mg; sód 43 mg. Cholesterol ok. 10 mg, i ok. 3,25 g kwasów tłuszczowych.

Naleśniki mają tę wspaniałą zaletę, że można je faszerować czym dusza zapragnie! Wszelkie dżemy, powidła lub musy owocowe w dowolnych kombinacjach pozwolą nam skomponować pyszne desery, które śmiało możemy połączyć z lodami – to przepyszna i popularna opcja! Czasem wystarczy nawet zwykły miód, syrop klonowy albo sos czekoladowy lub toffi do stworzenia niebanalnego podwieczorku. Poza tym chyba każdy z Was pamięta o naszych polskich naleśnikach z serem i rodzynkami, przygotowywanymi przez babcie i mamy, prawda?

Naleśniki 1

Jako że placki naleśnikowe są niezwykle uniwersalne, zrobimy z nich przeróżne cuda: roladki – zarówno słodkie, jak i wytrawne, krokiety, torty a także przekładane ciasta oraz zapiekanki. W kuchni ogranicza nas wyłącznie wyobraźnia! Naleśniki mogą stanowić podstawę do wielu deserów, przystawek i dań głównych na naszych stołach. Świetnym pomysłem na urodzinowy tort może okazać się stos różnokolorowych naleśników pancakes, ułożonych niczym warstwy tęczy jeden na drugim i udekorowanych polewą. Zawinięty w naleśniczkach farsz mięsny, panierowany i smażony na głębokim tłuszczu, a następnie pokrojony na kawałki wielkości sushi, będzie niesamowitym urozmaiceniem imprezowego stołu. Azjatyckie naleśniki z mąki ryżowej świetnie sprawdzą się do dań mięsnych lub z owocami morza. Przygotowuje się z nich również znane wszystkim sajgonki w wersji Fusion – z różnymi egzotycznymi owocami. Duże pole do popisu daje nam skład ciasta. Do jego sporządzenia można użyć każdego rodzaju mąki! Również płyny są zamienne, bo zamiast mleka świetnie sprawdzi się maślanka, a w celu spulchnienia wystarczy woda gazowana.

Naleśniki uczestniczyły także w wielu zwariowanych akcjach współczesnego świata. W październiku 2014 roku w holenderskim parku rozrywki ustanowiono nowy rekord świata na najwyższą wieżę z naleśników. Mierzyła ona 91,2 cm wysokości, a zbudowana została z 242 placków! Jednym z kryteriów ustanowienia rekordu jest możliwość podziwiania wierzy w całości i w pionie przez co najmniej 5 sekund… Wyobrażacie to sobie?